Behandeling ter preventie van HIV

19 mei 2011

Afgelopen week maakte de National Institutes of Health in de Verenigde Staten de eerste resultaten bekend van een grote gerandomiseerde studie naar behandeling ter preventie van infectie met hiv, de HPTN 052 trial, waaruit blijkt dat combinatietherapie het risico op transmissie van hiv in paren waarvan één partner met hiv is geïnfecteerd, met 96% terugbrengt.

Ard van Sighem, onderzoeker bij SHM, licht toe: "Het is niet nieuw dat behandeling van hiv nieuwe infecties kan voorkomen. Het is al langer bekend dat het risico op nieuwe infecties vanuit de hiv-geïnfecteerde partner afhangt van de hoeveelheid viraal RNA, of viral load, in het bloed van de geïnfecteerde patiënt. Hoe meer virusdeeltjes per milliliter bloed, hoe groter de kans op infectie. Bij hele lage RNA-concentraties, een situatie die zich ook voordoet bij effectieve behandeling met combinatietherapie, is eigenlijk nog nooit een nieuwe infectie waargenomen."

Hoewel het niets nieuws is dat behandeling helpt om nieuwe hiv-infecties te voorkomen, erkent Van Sighem dat dit wel een bruikbaar preventiemiddel kan zijn in vaste relaties. "Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom consistent condoomgebruik binnen vaste relaties moeilijk is. Behandeling van de geïnfecteerde partner is in dat geval een mogelijke oplossing."

Voor Nederland zijn de resultaten van deze studie minder relevant. "Geïnfecteerde personen in deze trial hadden bij aanvang van de studie een CD4-celaantal tussen 350 en 500 cellen per kubieke millimeter. Dat is hoog in vergelijking met Nederland waar bijna de helft van de hiv-geïnfecteerden minder dan 350 cellen/mm3 heeft op het moment van diagnose. Regelmatig testen op hiv is van groot belang. In Nederland is de groep met een verhoogd risico voor hiv die zich elk jaar laat testen echter klein. Behandeling kan pas beginnen als een hiv-infectie is vastgesteld. Als de infectie pas laat wordt gediagnosticeerd, is er een kans dat de negatieve partner inmiddels ook geïnfecteerd is."

"Ook moet je je realiseren dat het gebruik van combinatietherapie geen kleinigheid is. Voor de rest van hun leven moeten patiënten elke dag hun medicatie innemen, zonder onderbreking. Verder kunnen er bijwerkingen optreden, zodat elk mogelijk uitstel van het starten van therapie meegenomen is. Het starten van behandeling eerder dan aanbevolen in de huidige behandelrichtlijnen lijkt echter ook andere voordelen te hebben voor de hiv-geïnfecteerde patiënt zoals een gunstiger levensverwachting en verminderde kans op niet direct met hiv samenhangende aandoeningen. De uiteindelijke beslissing om met therapie te beginnen moet echter bij de hiv-geïnfecteerde patiënt blijven liggen."

"Verder is deze trial hoofdzakelijk gedaan in heterostellen, terwijl in Nederland verspreiding van hiv vooral onder homomannen plaatsvindt. De resultaten van deze studie kunnen dus niet zondermeer op homomannen toegepast worden. Er zal een vergelijkbare grootschalige studie onder homomannen nodig zijn om formeel te laten zien dat ook voor hen het gebruik van therapie de transmissie van hiv kan voorkomen. Of behandeling ter preventie daadwerkelijk zoden aan de dijk zal zetten is de vraag. Wij schatten dat ongeveer 90% van de nieuwe hiv-infecties onder homomannen in Nederland wordt overgedragen door mannen die nog niet op de hoogte zijn van hun infectie. En omdat ze nog niet getest zijn, kunnen ze dus ook niet behandeld worden."

"De studie liet ook zien dat ongeveer een vijfde van de hiv-infecties (7 van de 39 infecties met 4 andere infecties die nog verder geanalyseerd moeten worden) werden overgedragen door een andere partner dan de behandelde vaste partner. Dit betekent dat ondanks dat de vaste partner behandeld wordt, de ongeïnfecteerde partner nog steeds risico loopt op een infectie door een andere geïnfecteerde sekspartner."

"Een van de mogelijke nadelige effecten van therapie als preventiemiddel is dat condooms achterwege gelaten gaan worden. Als dan de behandeling niet goed aanslaat of zijn werkzaamheid verliest door onregelmatig gebruik van medicatie met mogelijke vorming van resistentie tot gevolg, dan zal de viral load hoog blijven en daarmee ook het risico op transmissie. Frequente monitoring van de viral load in bloed is daarom cruciaal."

Het persbericht van de WHO en UNAIDS benadrukt dat geen enkele methode op zich volledige bescherming tegen hiv geeft. Behandeling ter Preventie moet gebruikt worden in combinatie met andere vormen van preventie. Deze trial toont aan dat Behandeling ter Preventie een integraal onderdeel moet zijn van het totaalpakket van preventiemaatregelen.

Meer informatie:

  • HPTN 052, A Randomized Trial to Evaluate the Effectiveness of Antiretroviral Therapy Plus HIV Primary Care versus HIV Primary Care Alone to Prevent the Sexual Transmission of HIV-1 in Serodiscordant Couples. Link naar website
  • NIH News Release, 12 May 2011 : Treating HIV-infected People with Antiretrovirals Protects Partners from Infection. Link naar bericht
  • Estimating the risk of HIV transmission from homosexual men receiving treatment to their HIV-uninfected partners. Hallett TB, Smit C, Garnett GP, de Wolf F. Sex Transm Infect. 2010 Jul 18. [Epub ahead of print] Link naar publicatie
  • WHO/UNAIDS Press Release,12 May 2011: Groundbreaking trial results confirm HIV treatment prevents transmission of HIV. 

Newsletter Sign up