Hoe de genezing van kanker kan helpen bij het behandelen van hiv

Steven G. Deeks.jpgSteven Deeks is Professor of Medicine bij de Universiteit van California, San Fransico (UCSF) en expert op het gebied van de rol van chronische inflammatie in onbehandelde en behandelde hiv-infecties. Tijdens de 10e editie van de Nederlandse conferentie over hiv-pathogenese, -epidemiologie, -preventie en –behandeling zal prof. Deeks spreken over hiv-persistentie en de implicaties voor de behandeling en genezing van hiv.

U werkt al sinds 1993 in het hiv-onderzoek en de klinische zorg. Wat heeft u ertoe gezet om in dit veld te gaan werken?
Ik volgde de opleiding geneeskunde in San Francisco in de vroege jaren ’90. In die tijd stierf de helft van de personen in het ziekenhuis waar ik werkte aan de gevolgen van hiv. Hetzelfde gebeurde eigenlijk gedurende mijn gehele opleiding. Terwijl in die tijd het werk met de patiënten in het ziekenhuis heel uitdagend was, vond ik de patiënten die zich buiten het ziekenhuis bevonden het meest inspirerend. Daar werkte ik met jonge mensen die als gemeenschap zeer betrokken waren en, samen met behandelaren, sterk gefocust waren op het aanpakken van het probleem. Door deze manier van werken, waarin artsen en mensen die leven met hiv nauw samenwerkten, is een nieuwe manier van het beoefenen van geneeskunde ontstaan, die sindsdien ook andere delen van de geneeskunde heeft beïnvloed. De kans om op een andere manier met mensen te werken heeft ervoor gezorgd dat ik dit werk de afgelopen 25 jaar ben blijven doen. Vandaag de dag is mijn werk nog steeds niet veranderd; ik ben aangenomen om klinisch onderzoek te doen en te zorgen voor patiënten, en dat doe ik eigenlijk nog steeds.

Uw presentatie op NCHIV gaat over de persistentie van inflammatie en implicaties voor de hiv-behandeling en de genezing. Waarom is chronische inflammatie belangrijk?
Chronische inflammatie staat centraal bij veel ziekten, zoals hartziekten, chronische ontstekingsziektes, chronische gastro-intestinale aandoeningen, reumatische aandoeningen, neurologische aandoeningen, kanker et cetera. Inflammatie is een basisproces van onze biologie, dat in verschillende settings fout kan gaan en daardoor bijdraagt aan aandoeningen. Op het gebied van onderzoek naar chronische inflammatie is er inmiddels synergie ontstaan tussen verschillende velden van de geneeskunde, waardoor we ons hebben gerealiseerd dat er een centrale pathway is die bijdraagt aan een slechte gezondheid en dat er interventies zijn die deze pathways kunnen omdraaien en vervolgens bijdragen aan een betere gezondheid. Waar ik over ga spreken tijdens NCHIV in november is dat chronische inflammatie een integraal onderdeel is van veel aandoeningen, voornamelijk kanker en hiv, en dat we denken dat de therapeutische aanpak veel op elkaar zal gaan lijken.

Welke therapeutische interventies worden er op dit moment onderzocht om chronische inflammatie aan te pakken?
Het ultieme doel bij het beheersen van hiv is het genereren en behouden van de zogenoemde ‘killer T cells’ (CD8+ cellen), die het virus kunnen aanvallen. We weten inmiddels dat er veel overeenkomsten zijn tussen hiv en kanker, waar we veel van kunnen leren. Bijvoorbeeld, de inflammatie pathway die bijdraagt aan hiv is vergelijkbaar met de inflammatie pathway die bijdraagt aan kanker. In beide gevallen is er een proces, dat om verschillende redenen begint, en dat in beide gevallen resulteert in een situatie waarin de T-cellen niet goed werken. Vandaag de dag worden veel pathways die zijn ontdekt in studies voor chronische virale infecties zoals hiv gebruikt voor het genezen van kanker. Bij kanker zijn inspanningen om de immuun pathways op deze manier te manipuleren al succesvol geweest en vele patiënten zijn daardoor al in remissie en we hopen dat deze aanpak ook kan werken in mensen die leven met hiv. Het klassieke voorbeeld bij kanker zijn de immunotherapieën die PD1 blokkeren. PD1 gedraag zich als een controlepost, die de productie van T-cellen tegengaat. Door de PD1 pathway te blokkeren, blokkeren de medicijnen inflammatie en verbeteren ze de functie van de T-cellen, waardoor deze cellen beter in staat zijn om kankercellen te verwijderen uit het lichaam. We hebben ondervonden dat diezelfde PD1 pathways ook bestaan bij hiv. Dit is dus een voorbeeld van een medicijn dat gebruikt wordt in de oncologie, waarvan we denken dat dit mogelijk helpt bij het genezen van mensen die leven met hiv.

Waar focust uw eigen onderzoek zich op?
We hebben een groot programma met onderzoekers over de hele wereld en hoge subsidies, waardoor we op een multi-institutionele collaboratieve manier kunnen werken. Door dit onderzoek begrijpen we beter waarom inflammatie start, waarom het blijft voortbestaan, hoe het het immuunsysteem beïnvloedt en hoe we genezing kunnen bereiken. Deze hele lijn van onderzoek is gefocust op het uitzoeken hoe inflammatie-processen bijdragen aan de hiv-persistentie. Andere onderzoeksgroepen, zoals die van prof. Peter Reiss, zijn ook geïnteresseerd in dezelfde pathwaysin verband met veroudering en hartziekten. In mijn presentatie wil ik het werk in de oncologie en het werk op het gebied van veroudering linken aan wat er gebeurt in een hiv-positief persoon. Mijn doel is om te bespreken waarom het hiv-virus blijft bestaan, waarom we mensen die leven met hiv nog niet kunnen genezen en waarom deze mensen meer leeftijds-gerelateerde complicaties lijken te hebben.

Dit jaar is de 10e editie van NCHIV. We zijn van ver gekomen als het gaat om het begrijpen van hiv. Waar denkt u dat we over 10 jaar zullen staan?
Ik denk dat de genezing van hiv een combinatie van verschillende aanpakken gaat vereisen, die allemaal andere onderdelen van het raadsel aanpakken. We zullen echt iets bereikt hebben áls we over 10 jaar zijn gekomen met een rendabele multi-drug interventie, die de mogelijkheid heeft om getest te worden in een grote regulatoire studie.

Is genezing echt een mogelijkheid?
Absoluut. We hebben al een persoon genezen, Tim Brown, de Berlijn-patiënt, en we zijn dicht bij de genezing van een aantal andere personen gekomen. Wat belangrijker is, is dat het steeds makkelijker wordt om kanker –waarvan we dachten dat dit niet te genezen was – te genezen door dezelfde basis van kennis te gebruiken als die we nu toepassen op hiv.

Newsletter Sign up